Kütle Hareketleri (Heyelan)
Eğimli arazilerde toprak ve taş kütlelerinin bulundukları yerlerden ayrılarak aşağılara doğru kayıp düşmesi olayına heyelan denir. Heyelanlar her yıl insanların can ve mal kaybına yol açan önemli doğal afetlerdendir. Heyelanların oluşmasında arazinin eğimli hale gelip gevşemesi, aralıksız yağan yağışlar, kaya ve toprağın cinsi, tabakaların durumu ve beşeri faktörler etkili olmaktadır.
Toprak kayması ve heyelanlardan korunmak için öncelikle eğimi fazla olan yamaçlardaki bitki örtüsü korunmalı, bitki örtüsü olmayan yamaçlar ağaçlandırılmalıdır. Ayrıca yamaç dengesi bozulmamalı ve yamaçlarda istinat (destek) duvarları yapılmalıdır.
Çığ
Dağlık ve engebeli arazilerde yoğun ve sürekli yağış sonucunda yamaçlarda biriken kar örtüsünün eğim yönünde hareket etmesiyle oluşur. Çığ oluşunca; deprem, rüzgarlar, yol-yapım çalışmalarında kullanılan dinamitler, yüksek sesler ve titreşimler neden olmaktadır.
Volkanizma
Yerin iç kısmındaki kızgın mağmanın yerkabuğunun zayıf ve kırık yerlerinden yeryüzüne çıkması olayına volkanizma denir. Dünyada 450′den fazla aktif volkan bulunmaktadır. Bu volkanlardan 350 kadarı Büyük Okyanus çevresinde diğerleri ise Akdeniz çevresi, Hint Okyanusu çevresi, Atlas Okyanusu ve Doğu Afrika’da yer alır. Günümüzde milyonlarca insan volkanların çevresinde yaşamaktadır.
Volkanlardan çıkan lavlar yerleşim yerleri ve tarım arazilerinin lavlarla kapanmasına sebep olur. Ayrıca yanardağın üzeri kar ve buzlarla kaplı ise bunların eriyip yamaçlardan aşağıya doğru çamur akıntılarına sebep olmaktadır. Volkan patlamaları sonucu lavların yanısıra yoğun kül bulutları ve dumanlar da iklim üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. Karanlık gündüzler, şiddetli rüzgarlar, çamur yağışları volkanların bulunduğu bölgeyi etkilemektedir. Ayrıca gökyüzünü kaplayan toz, gaz ve küller de güneş ışınlarının bir bölümünü keserek alt katmanlardaki ısıyı düşürür.
Volkanların zararları yanında olumlu etkileri de bulunmaktadır. Volkanik tüflerin içerdiği mineraller toprağın verimini arttırmaktadır. Bunun yanında bir çok maden yatağı da volkanlara bağlı olarak oluşmaktadır. Ayrıca volkanik alanlar turizm amaçlı da kullanılmaktadır.
Olağanüstü Hava Olayları: Fırtına, Kasırga, Hortum
Rüzgarlar yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru eserler. Basınç farkının artmasına bağlı olarak hızı artan rüzgar belli hızdan sonra afete dönüşür. Saatteki hızı 63 km ve daha fazla olan rüzgarlar fırtına şeklinde afete sebep olurlar. Rüzgarların hızı 120 km/saat ve daha fazla olduğunda ise kasırga, girdap şeklinde dönen kasırgalara da hortum adı verilir. Kasırgalar genellikle tropikal kuşakta ve deniz üzerinde oluşurlar. Saatteki hızı hızları 160 km’ye ulaşan bu rüzgarlar etkili oldukları yerlerde büyük yıkımlara sebep olurlar.
Eğimli arazilerde toprak ve taş kütlelerinin bulundukları yerlerden ayrılarak aşağılara doğru kayıp düşmesi olayına heyelan denir. Heyelanlar her yıl insanların can ve mal kaybına yol açan önemli doğal afetlerdendir. Heyelanların oluşmasında arazinin eğimli hale gelip gevşemesi, aralıksız yağan yağışlar, kaya ve toprağın cinsi, tabakaların durumu ve beşeri faktörler etkili olmaktadır.Toprak kayması ve heyelanlardan korunmak için öncelikle eğimi fazla olan yamaçlardaki bitki örtüsü korunmalı, bitki örtüsü olmayan yamaçlar ağaçlandırılmalıdır. Ayrıca yamaç dengesi bozulmamalı ve yamaçlarda istinat (destek) duvarları yapılmalıdır.
Çığ
Dağlık ve engebeli arazilerde yoğun ve sürekli yağış sonucunda yamaçlarda biriken kar örtüsünün eğim yönünde hareket etmesiyle oluşur. Çığ oluşunca; deprem, rüzgarlar, yol-yapım çalışmalarında kullanılan dinamitler, yüksek sesler ve titreşimler neden olmaktadır.Volkanizma
Yerin iç kısmındaki kızgın mağmanın yerkabuğunun zayıf ve kırık yerlerinden yeryüzüne çıkması olayına volkanizma denir. Dünyada 450′den fazla aktif volkan bulunmaktadır. Bu volkanlardan 350 kadarı Büyük Okyanus çevresinde diğerleri ise Akdeniz çevresi, Hint Okyanusu çevresi, Atlas Okyanusu ve Doğu Afrika’da yer alır. Günümüzde milyonlarca insan volkanların çevresinde yaşamaktadır.
Volkanlardan çıkan lavlar yerleşim yerleri ve tarım arazilerinin lavlarla kapanmasına sebep olur. Ayrıca yanardağın üzeri kar ve buzlarla kaplı ise bunların eriyip yamaçlardan aşağıya doğru çamur akıntılarına sebep olmaktadır. Volkan patlamaları sonucu lavların yanısıra yoğun kül bulutları ve dumanlar da iklim üzerinde olumsuz etkiler yapmaktadır. Karanlık gündüzler, şiddetli rüzgarlar, çamur yağışları volkanların bulunduğu bölgeyi etkilemektedir. Ayrıca gökyüzünü kaplayan toz, gaz ve küller de güneş ışınlarının bir bölümünü keserek alt katmanlardaki ısıyı düşürür.Volkanların zararları yanında olumlu etkileri de bulunmaktadır. Volkanik tüflerin içerdiği mineraller toprağın verimini arttırmaktadır. Bunun yanında bir çok maden yatağı da volkanlara bağlı olarak oluşmaktadır. Ayrıca volkanik alanlar turizm amaçlı da kullanılmaktadır.
Olağanüstü Hava Olayları: Fırtına, Kasırga, Hortum
Rüzgarlar yüksek basınç alanından alçak basınç alanına doğru eserler. Basınç farkının artmasına bağlı olarak hızı artan rüzgar belli hızdan sonra afete dönüşür. Saatteki hızı 63 km ve daha fazla olan rüzgarlar fırtına şeklinde afete sebep olurlar. Rüzgarların hızı 120 km/saat ve daha fazla olduğunda ise kasırga, girdap şeklinde dönen kasırgalara da hortum adı verilir. Kasırgalar genellikle tropikal kuşakta ve deniz üzerinde oluşurlar. Saatteki hızı hızları 160 km’ye ulaşan bu rüzgarlar etkili oldukları yerlerde büyük yıkımlara sebep olurlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder